تنگی کانال نخاعی یکی از شایع‌ترین علل درد مزمن کمر و محدودیت حرکتی در میان بزرگسالان است؛ وضعیتی که در آن فضای عبور اعصاب نخاعی کاهش یافته و به‌تدریج موجب فشار بر ریشه‌های عصبی می‌شود. این تغییرات اغلب پیامد فرسایش تدریجی ساختارهای ستون فقرات، آرتروز مفاصل بین‌مهره‌ای، بیرون‌زدگی دیسک یا لغزندگی مهره‌ها هستند و می‌توانند راه‌رفتن، ایستادن و حتی فعالیت‌های روزمره ساده را دشوار کنند.
در چنین شرایطی، بسیاری از بیماران نگران نیاز به جراحی هستند، در حالی‌که بخش قابل توجهی از مبتلایان با روش‌های غیرتهاجمی قابل کنترل‌اند. «فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی» امروزه در گایدلاین‌های معتبر بین‌المللی به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین و مؤثرترین درمان‌های محافظه‌کارانه توصیه می‌شود.
براساس گزارش انجمن فیزیوتراپی آمریکا، بازآموزی حرکتی، تقویت عضلات مرکزی و اصلاح الگوهای بیومکانیک می‌تواند شدت علائم را در بخش زیادی از بیماران به‌طور چشمگیری کاهش دهد.
در این مقاله با رویکردی علمی و مبتنی بر شواهد، بهترین گزینه‌های درمانی را مرور کرده و نقش دقیق فیزیوتراپی، تکنیک‌ها، تمرینات و زمان مناسب مداخله را به‌صورت کامل، قابل‌فهم و کاربردی توضیح می‌دهیم.
بهترین درمان برای تنگی کانال نخاعی چیست؟
تنگی کانال نخاعی بسته به شدت علائم و علت ایجادکننده آن می‌تواند با روش‌های مختلفی درمان شود (علائم تنگی کانال نخاعی). برخلاف تصور رایج، اغلب بیماران نیازی به جراحی ندارند و با درمان‌های محافظه‌کارانه می‌توانند درد، گزگز، بی‌حسی و محدودیت حرکتی را تا حد زیادی کنترل کنند. هدف اصلی در درمان این عارضه، کاهش فشار وارد بر اعصاب نخاعی و بهبود عملکرد حرکتی بدن است.
مهم‌ترین درمان‌ها شامل موارد زیر است:
۱) فیزیوتراپی
فیزیوتراپی نخستین خط درمان در همه گایدلاین‌های معتبر است. این روش با کمک تقویت عضلات پشتیبان ستون فقرات، بهبود انعطاف‌پذیری، کاهش التهاب و اصلاح الگوهای حرکتی، فضای بیشتری برای اعصاب ایجاد کرده و علائم بیمار را کاهش می‌دهد.
۲) داروهای ضدالتهاب و شل‌کننده عضلات
در مراحل اولیه، پزشک ممکن است داروهایی مانند NSAIDها یا شل‌کننده‌های عضلانی را برای کنترل درد و اسپاسم عضلانی تجویز کند. این داروها درمان‌کننده نیستند، اما کمک می‌کنند بیمار بتواند جلسات فیزیوتراپی را بهتر انجام دهد.
۳) تزریق‌های تخصصی (اپیدورال یا فاست)
در مواردی که التهاب شدید باشد یا درد به پا تیر بکشد، تزریق‌های ضدالتهاب می‌تواند التهاب اطراف ریشه عصبی را کاهش دهد. این روش معمولاً موقت است و همراه با فیزیوتراپی نتیجه بهتری دارد.
۴) تغییر سبک زندگی و آموزش حرکتی
کم کردن وزن، اصلاح نحوه نشستن و ایستادن، انتخاب فعالیت‌های کم‌فشار و بهبود شرایط خواب می‌تواند فشار روی ستون فقرات را کم کند. (درمان خانگی تنگی کانال نخاعی کمر)
۵) جراحی (برای موارد شدید یا مقاوم)
جراحی زمانی توصیه می‌شود که:
- ضعف پیشرونده در پاها وجود دارد
- بیمار دچار بی‌اختیاری شده
- درد شدید با درمان‌های غیرجراحی بهتر نشده
- تنگی کانال بسیار شدید باشد
در این شرایط هدف جراحی، باز کردن فضای کانال و آزادسازی ریشه‌های عصبی است.
در اغلب موارد، بهترین و مؤثرترین درمان تنگی کانال نخاعی ترکیبی از فیزیوتراپی، دارو، اصلاح الگوهای حرکتی و تغییر سبک زندگی است. جراحی تنها برای درصد کمی از بیماران ضروری است و درمان اصلی، مدیریت صحیح و اصولی فیزیوتراپی است.
مطالعه بیشتر: غذاهای مفید برای تنگی کانال نخاع
آیا فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی مفید است؟
بله. فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین درمان‌های غیرجراحی برای تنگی نخاع است. این روش با تقویت عضلات حمایتی ستون فقرات، کاهش التهاب، بهبود انعطاف‌پذیری و اصلاح الگوهای حرکتی، فشار وارد بر اعصاب را کمتر کرده و باعث کاهش درد، بهبود راه‌رفتن و افزایش توان حرکتی بیمار می‌شود.
تنگی نخاعی زمانی دردناک می‌شود که فضای اطراف اعصاب نخاعی باریک شده و این اعصاب تحت فشار قرار می‌گیرند. فیزیوتراپی دقیقاً روی همین نقطه تمرکز می‌کند: کاهش فشار عصبی و افزایش ظرفیت حرکتی بدن. به همین دلیل، در گایدلاین‌های بین‌المللی، فیزیوتراپی «اولین و اصلی‌ترین درمان» معرفی شده است.
براساس گزارش انجمن فیزیوتراپی آمریکا (APTA)، برنامه‌های تمرینی ساختارمند می‌توانند در ۶ تا ۱۲ هفته، درد بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش داده و سرعت راه‌رفتن را افزایش دهند.
فواید فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی
فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی باعث کاهش فشار روی اعصاب، تقویت عضلات حمایتی ستون فقرات، افزایش انعطاف‌پذیری، بهبود الگوهای حرکتی و کاهش التهاب می‌شود (اثرات آب درمانی برای تنگی کانال نخاعی). این روش در اغلب بیماران درد، گزگز و بی‌حسی پاها را کم کرده و توانایی راه‌رفتن و فعالیت‌های روزانه را بهبود می‌بخشد.
فیزیوتراپی یکی از جامع‌ترین مداخلات غیرجراحی برای مدیریت تنگی کانال نخاعی است و چندین سازوکار هم‌زمان را هدف قرار می‌دهد. برخلاف داروها (بهترین دارو برای تنگی کانال نخاعی) که اثر کوتاه‌مدت دارند، فیزیوتراپی به رفع ریشه‌ای مشکلات بیومکانیکی کمک می‌کند و می‌تواند روند پیشرفت بیماری را کند کرده یا حتی متوقف کند.
در ادامه فواید اصلی فیزیوتراپی را به‌صورت دسته‌بندی‌شده توضیح می‌دهیم:
۱) کاهش فشار روی اعصاب و ریشه‌های عصبی
یکی از مهم‌ترین فواید فیزیوتراپی، کاهش بار مکانیکی روی اعصاب نخاعی است. تقویت عضلات مرکزی (Core) و عضلات کمری باعث می‌شود ستون فقرات ثبات بیشتری داشته باشد و فشار وزن بدن کمتر روی کانال نخاعی وارد شود.
۲) کاهش التهاب و دردهای تیرکشنده پاها
تمرینات هدفمند، بهبود خون‌رسانی و تکنیک‌های دستی، التهاب اطراف اعصاب را کم می‌کنند.
این موضوع نقش مهمی در کاهش علائمی مثل:
- تیرکشیدن درد به پا
- سوزش
- گزگز
- بی‌حسی
دارد، به‌خصوص در تنگی کانال کمری که این نشانه‌ها شایع‌ترند.
مطالعه بیشتر: کاهش درد و التهاب با انواع آمپول برای تنگی کانال نخاعی
۳) افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش گرفتگی عضلات
عضلات سفت و کوتاه‌شده اطراف لگن و ستون فقرات (مانند همسترینگ، فلکسورهای ران و عضلات Paraspinal) می‌توانند فضای کانال را تنگ‌تر کنند.
کشش‌های علمی و برنامه‌های حرکتی فیزیوتراپی این سفتی را برطرف کرده و الگوی حرکتی را طبیعی‌تر می‌کند.
۴) اصلاح الگوی راه‌رفتن، نشستن و حرکت‌های روزمره
در بسیاری از بیماران، درد باعث ایجاد الگوهای اشتباه در حرکات روزمره می‌شود.
فیزیوتراپیست با آموزش تکنیک‌های صحیح:
- خم شدن
- نشستن
- بلند شدن
- راه‌رفتن
به کاهش بار روی مهره‌ها کمک می‌کند و از تشدید تنگی جلوگیری می‌کند.
۵) جلوگیری از پیشرفت بیماری و کاهش نیاز به جراحی
در موارد خفیف تا متوسط، فیزیوتراپی می‌تواند افزایش فشار روی اعصاب را کنترل کرده و روند فرسایش را آهسته‌تر کند.
طبق گزارش «National Institute of Neurological Disorders and Stroke»:
درمان‌های فیزیکی ساختارمند می‌توانند نیاز به جراحی را در بسیاری از بیماران به تعویق انداخته یا از آن جلوگیری کنند.
۶) افزایش توانایی انجام فعالیت‌های روزانه و کیفیت زندگی
با کاهش درد و بهبود دامنه حرکت، بیمار بهتر می‌تواند:
- راه برود
- کارهای خانه انجام دهد
- مدت بیشتری بایستد
- بدون ترس از درد حرکت کند
این تغییرات اثر مستقیم بر کیفیت زندگی و اعتمادبه‌نفس بیمار دارند.
فیزیوتراپی مجموعه‌ای از فواید هم‌زمان ارائه می‌دهد که نه‌تنها علائم موجود را کاهش می‌دهد، بلکه به جلوگیری از بدتر شدن شرایط نیز کمک می‌کند. به همین دلیل، تقریباً تمام منابع معتبر پزشکی، فیزیوتراپی را به‌عنوان «اصلی‌ترین درمان غیرجراحی برای تنگی کانال نخاعی» معرفی می‌کنند.
فیزیوتراپی شامل چه روش‌هایی است؟
فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی مجموعه‌ای از روش‌های تمرینی، تکنیک‌های دستی و ابزارهای کمکی است که هدف اصلی آن‌ها کاهش فشار روی اعصاب، بهبود حرکت ستون فقرات و تقویت عضلات حمایتی است. ترکیب این روش‌ها باعث کاهش درد و بهبود توانایی راه‌رفتن و انجام فعالیت‌های روزمره می‌شود. مهم‌ترین روش‌های مورد استفاده عبارت‌اند از:
تمرینات تخصصی (Therapeutic Exercise)
تمرینات اصلی و پایه‌ای فیزیوتراپی هستند و بیشترین تأثیر را در بهبود علائم دارند. این تمرینات شامل:
- تمرینات تقویتی: برای عضلات مرکزی (Core) و عضلات کمری–لگنی که به کاهش فشار روی کانال کمک می‌کنند.
- تمرینات کششی: جهت کاهش سفتی عضلاتی مانند همسترینگ و فلکسورهای ران که معمولاً فشار اضافی ایجاد می‌کنند.
- تمرینات پایداری مرکزی: برای بهبود ثبات ستون فقرات و کاهش بار مکانیکی روی اعصاب.
- تمرینات فلکشن‌محور: (خم شدن ملایم به جلو) که در تنگی کانال کمری فضا را برای اعصاب بیشتر می‌کند.
- تمرینات کنترل حرکتی: جهت اصلاح نحوه خم‌شدن، نشستن و راه‌رفتن.
این تمرینات پایه اصلی درمان هستند و در اغلب بیماران بیشترین اثر را دارند.
تکنیک‌های دستی (Manual Therapy)
در این روش، فیزیوتراپیست با استفاده از دست روی مفاصل و بافت‌های نرم کار می‌کند تا:
- سفتی مهره‌ها و مفاصل را کاهش دهد
- اسپاسم عضلات کمری و لگنی را آزاد کند
- دامنه حرکتی ستون فقرات را بهبود دهد
- گردش خون را افزایش دهد
تکنیک‌های دستی کمک می‌کنند بدن برای تمرینات اصلی آماده شود و درد بیمار در مراحل اولیه سریع‌تر کاهش یابد.
دستگاه‌های کمکی درمانی
این دستگاه‌ها نقش کمکی و حمایتی دارند و هدف آن‌ها کاهش التهاب، آرام‌سازی عضلات و کنترل درد است. مهم‌ترین آن‌ها شامل:
- لیزر پرتوان
- با تاباندن نور پرانرژی باعث کاهش التهاب، بهبود خون‌رسانی و کاهش دردهای تیرکشنده می‌شود.
- مگنت‌تراپی (مغناطیس‌درمانی)
- به بهبود متابولیسم سلولی و کاهش اسپاسم عضلات کمک می‌کند. اثرات آن معمولاً تدریجی است.
- الکتروتراپی (TENS)
- با ارسال جریان الکتریکی خفیف به پوست، سیگنال‌های درد را در سطح نخاع مهار کرده و درد را موقتاً کاهش می‌دهد.
- اولتراسوند تراپی
- حرارت عمقی ایجاد می‌کند، جریان خون را افزایش می‌دهد و سفتی عضلات راکم می‌کند.
- گرما و سرما
- گرما: مناسب برای دردها و سفتی مزمن
- سرما: مناسب برای التهاب حاد
این روش‌ها به‌تنهایی درمان‌کننده نیستند، اما در کنار تمرینات، روند کاهش درد را سرعت می‌بخشند.
تمرینات فیزیوتراپی تنگی کانال نخاعی
بهترین ورزش های فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی شامل حرکات خم‌شونده ملایم، کشش عضلات پشت ران، جمع‌کردن زانو به سینه، تمرینات پایداری مرکزی و کشش عضلات لگن است. این تمرینات فشار روی اعصاب کمری را کم کرده، درد تیرکشنده پا را کاهش می‌دهند و توانایی راه‌رفتن را بهبود می‌بخشند.
در تنگی کانال نخاعی، هدف تمرینات این است که:
- فشار روی اعصاب کمری کمتر شود
- عضلات اطراف ستون فقرات قوی‌تر و هماهنگ‌تر شوند
- خشکی و سفتی عضلات کاهش یابد
- راه‌رفتن و فعالیت‌های روزمره راحت‌تر انجام شود
تمرینات زیر استاندارد، ایمن، و قابل‌انجام در خانه هستند. اگر هر حرکت درد تیرکشنده شدید ایجاد کرد، باید متوقف شود.
۱) جمع‌کردن زانو به سینه (کشش اصلی برای باز شدن کانال)
- چطور انجام دهیم:
روی زمین به پشت بخوابید. یک زانو را به آرامی به سمت سینه بیاورید و با دو دست آن را نگه دارید. ۱۰ ثانیه نگه دارید، سپس پا را عوض کنید. (۳ مرتبه برای هر پا) - چرا مفید است؟
این حرکت فضای بیشتری برای ریشه‌های عصبی ایجاد می‌کند و درد ساق و ران را کم می‌کند.
۲) کشش پشت ران (کشش همسترینگ)
- چطور انجام دهیم:
روی زمین بنشینید، یک پا را جلو بکشید، بدن را آرام به سمت جلو خم کنید تا پشت ران کشیده شود. (۱۵ تا ۲۰ ثانیه نگه دارید/ ۲ تا ۳ بار تکرار) - چرا مفید است؟
خشکی همسترینگ یکی از عوامل افزایش فشار روی ستون فقرات است.
۳) حرکت گربه–شتر (نسخه ساده و کم‌فشار)
- چطور انجام دهیم:
در وضعیت چهار دست‌وپا قرار بگیرید، کمر را آرام به سمت بالا قوس دهید (مثل گربه)، سپس کمی پایین ببرید (بدون فشار زیاد). (هر حالت ۳ ثانیه/ ۱۰ تا ۱۲ تکرار) - چرا مفید است؟
این تمرین حرکت نرم و کنترل‌شده‌ای به مهره‌ها می‌دهد و سفتی کمر را کم می‌کند.
۴) تیلت لگن (شیب کوچک لگن)
- چطور انجام دهیم:
به پشت بخوابید، زانوها خم، کمر را آرام به زمین فشار دهید و شکم را کمی سفت کنید. (۵ ثانیه نگه دارید/ ۱۰ تا ۱۵ تکرار) - چرا مفید است؟
به عضلات عمقی شکم و عضلات پشت کمک می‌کند بهتر از ستون فقرات حمایت کنند.
۵) کشش باسن و لگن (کشش عضله سرینی)
- چطور انجام دهیم:
روی زمین بنشینید، یک پا را روی پای دیگر بیندازید و بدن را کمی به سمت پای خم‌شده بچرخانید. (۱۰ تا ۱۵ ثانیه نگه دارید) - چرا مفید است؟
عضلات لگنی سفت می‌توانند فشار روی ناحیه کمری را افزایش دهند.
۶) پیاده‌روی آرام یا دوچرخه ثابت
- چطور انجام دهیم:
روزانه ۱۰ تا ۲۰ دقیقه پیاده‌روی آرام یا دوچرخه ثابت با مقاومت کم انجام دهید. - چرا مفید است؟
حرکات هوازی کم‌فشار باعث بهبود خون‌رسانی به ستون فقرات و کاهش درد تدریجی می‌شود.
تمرینات ممنوع برای تنگی کانال نخاعی
برای جلوگیری از تشدید درد:
- خم شدن شدید به عقب (هایپراکستنشن)
- پرش یا حرکات ضربه‌ای
- وزنه‌برداری سنگین
- چرخش ناگهانی ستون فقرات
- کرانچ‌های شدید شکم
این حرکات فشار بیشتری روی کانال وارد می‌کنند.
این تمرینات پایه‌ای، ایمن و قابل‌انجام در خانه هستند. انجام منظم آن‌ها در کنار درمان‌های دستی و سایر روش‌های فیزیوتراپی می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی درد و گزگز پاها را کاهش داده و توانایی حرکت و کیفیت زندگی را بهبود دهد.
چه زمانی فیزیوتراپی کافی نیست و بیمار باید به جراح مراجعه کند؟
فیزیوتراپی زمانی کافی نیست که علائم تنگی کانال نخاعی شدید، پیشرونده یا همراه با مشکلات عصبی مهم باشد. مواردی مانند ضعف رو‌به‌افزایش پاها، بی‌اختیاری، درد شدید مقاوم به درمان و تنگی شدید در MRI از نشانه‌هایی هستند که نیاز به بررسی جراحی را ضروری می‌کنند. (تنگی کانال نخاعی کی باید عمل شود؟)
اگرچه بیشتر بیماران با درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی بهبود پیدا می‌کنند، اما در برخی شرایط، فشار روی اعصاب آن‌قدر زیاد می‌شود که دیگر با روش‌های محافظه‌کارانه قابل کنترل نیست. شناخت این علائم برای جلوگیری از آسیب عصبی دائمی بسیار مهم است.
- بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع (این علامت نشان‌دهند درگیری شدید ریشه‌های عصبی و احتمال فشار بر اعصاب دم‌اسبی است)
- ضعف پیشرونده در ساق یا ران (نشانه‌های آسیب جدی عصبی است که نیازمند تخلیه سریع فشار عصبی توسط جراح می‌باشد)
- درد شدید و مقاوم به درمان
- بی‌حسی شدید یا انتشار درد به هر دو پا (نشانه فشردگی گسترده اعصاب)
- محدودیت شدید در راه‌رفتن یا ایستادن
در این مواقع باید ارزیابی جراحی انجام شود تا از آسیب‌های دائمی عصبی جلوگیری گردد. برای آشنایی با مراقبت بعد از عمل تنگی کانال نخاع کمر این مقاله را مطالعه کنید.
جمع‌بندی
تنگی کانال نخاعی لزوماً به معنای جراحی نیست و بسیاری از بیماران می‌توانند با فیزیوتراپی اصولی، اصلاح سبک زندگی و انجام تمرینات مناسب بهبود قابل‌توجهی را تجربه کنند. فیزیوتراپی با کاهش فشار روی اعصاب، تقویت عضلات مرکزی و بهبود الگوهای حرکتی، یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی غیرجراحی برای کنترل این بیماری است و حتی پس از جراحی نیز نقش مهمی در بازگشت ایمن بیمار به فعالیت‌های روزمره دارد.
برای افزایش اثربخشی درمان، استفاده از ابزارهای حمایتی نیز می‌تواند به‌عنوان یک راهکار تکمیلی مطرح باشد. کمربندهای طبی استاندارد با محدودکردن حرکات آسیب‌زا و ایجاد ثبات بیشتر در ناحیه کمری، به کاهش درد و حمایت عملکردی از ستون فقرات کمک می‌کنند. در این میان، کمربند طبی پلاتینر به دلیل طراحی ارگونومیک و کیفیت ساخت مناسب، همچنین بهره‌مندی از فناوری پیشرفته UIC مشابه یک دستگاه فیزیوتراپی خانگی عمل کرده و و بسیاری از بیماران از آن به‌عنوان بخشی از روند توان‌بخشی خود استفاده می‌کنند. عملکرد این کمربند در بهبود گردش خون موضعی و کاهش تنش عضلانی باعث شده «پلاتینر تراپی» در کنار فیزیوتراپی کلینیکی، به‌عنوان یک روش کمکی مؤثر شناخته شود. برای اطلاع از شرایط خرید کمر بند پلاتینر می‌توانید به سایت مدی‌بازار (نمایندگی کمربند پلاتینر) مراجعه کنید.
در نهایت، ترکیب فیزیوتراپی منظم، تمرینات درست و استفاده هوشمندانه از ابزارهای حمایتی، بهترین مسیر برای مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی در افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی است.
پرسش‌های پرتکرار
۱) آیا تنگی کانال نخاعی با فیزیوتراپی درمان می‌شود؟
خیر. فیزیوتراپی تنگی کانال نخاعی را به‌طور کامل درمان نمی‌کند اما می‌تواند درد، التهاب و فشار روی اعصاب را کاهش دهد و در بسیاری از بیماران علائم را آن‌قدر کنترل کند که نیاز به جراحی نداشته باشند. فیزیوتراپی مؤثرترین روش غیرجراحی برای مدیریت این مشکل است.
۲) تاثیر فیزیوتراپی بر تنگی کانال نخاعی چیست؟
فیزیوتراپی با کاهش التهاب، باز کردن فضای عملکردی اطراف اعصاب، تقویت عضلات مرکزی، بهبود الگوی حرکت و کاهش سفتی عضلات باعث کاهش درد و افزایش توانایی راه‌رفتن می‌شود. در بسیاری از بیماران، این روش کیفیت زندگی را به‌طور قابل‌توجهی بهتر می‌کند.
۳) بهترین تمرینات فیزیوتراپی برای تنگی کانال نخاعی کدام‌اند؟
بهترین تمرینات شامل کشش پشت ران، جمع‌کردن زانو به سینه، حرکت گربه–شتر، تیلت لگن و پیاده‌روی آرام هستند. این تمرینات فشار روی اعصاب را کم کرده و به بهبود تدریجی درد و گزگز پا کمک می‌کنند. حرکات خم‌شونده ملایم معمولاً مناسب‌ترین گزینه برای این بیماران است.
۴) آیا فیزیوتراپی بعد از عمل تنگی کانال نخاعی هم توصیه می‌شود؟
بله. فیزیوتراپی بعد از عمل تنگی کانال نخاعی به‌طور جدی توصیه می‌شود، زیرا به کاهش درد، جلوگیری از چسبندگی بافتی، تقویت عضلات حمایتی و بازگشت تدریجی حرکت طبیعی ستون فقرات کمک می‌کند. بدون فیزیوتراپی، روند بهبود کندتر می‌شود و احتمال بازگشت درد یا محدودیت حرکتی بیشتر خواهد بود.
۵) هزینه فیزیوتراپی تنگی کانال نخاعی چقدر است؟
هزینه فیزیوتراپی به نوع کلینیک، تجربه درمانگر، روش‌های مورد استفاده و تعداد جلسات بستگی دارد. معمولاً یک دوره ۸ تا ۱۲ جلسه‌ای برای بیشتر بیماران توصیه می‌شود، اما شدت علائم و پاسخ بدن به درمان ممکن است مدت درمان را تغییر دهد.